Produkty ekologiczne coraz częściej możemy spotkać na sklepowych półkach. Kultura zdrowego stylu życia i ekologicznej żywności sukcesywnie rośnie w siłę. Wraz z nowymi produktami pojawiają się także nowe oznaczenia na produktach. Co one właściwie oznaczają?
Spis treści
Czym różnią się certyfikaty?
Produkty organiczne
Produkty eko
Produkty bio
Inne produkty
Ziemia nie może być wykorzystywana w sposób zbyt intensywny, ponieważ nadmiernie jej eksploatowana w perspektywie większej liczby lat przynosi straty dla ekosystemu, sprawia, że ziemia jest uboga w konieczne do prawidłowego wzrostu składniki. Na niewielkich sąsiadujących ze sobą poletkach powinny rosnąć różne rośliny, warzywa, owoce, zioła. Należy stosować płodozmian, czyli rotacyjnie zmieniać uprawę na danym polu, żeby chronić glebę przed wyjałowieniem. Stosowane nawozy muszą być naturalne. Doskonale nadaje się do tego kompost i obornik, a więc dobrze, jeśli w eko-gospodarstwie są również hodowane zwierzęta, których z oczywistych względów nie wolno karmić paszami przemysłowymi. Również zwierzęta powinny być karmione bio karmą, która powinna pochodzić z gospodarstwa kierującego się zasadami ekologicznymi. Zwierzęta hoduje się tradycyjnie w oborze na ściółce, skąd łatwo pobrać obornik. Nie wolno im podawać antybiotyków ani hormonów. Bardzo ważne jest stosowanie płodozmianu, czyli zmiana uprawianych roślin na jednym obszarze, z odpowiednią częstotliwością, w odpowiedniej kolejności, a nawet w sąsiedztwie innych odpowiednich roślin. Pozwala to na zachowanie żyzności gleby. Jedynie takie przemyślane uprawianie ziemi, długofalowo planowane uprawianie roślin, postawienie na jakość, nie na ilość, daje najlepsze rezultaty. Poza żyznością, taki sposób uprawy pozwala na zapobieganie chorobom roślin. A zatem jeśli rośliny uprawiane są w duchu organicznym, to nie przyczyniają się do jałowienia pól. Potencjał gruntów do kolejnych zasiewów pozostaje podtrzymany. Pozwala się ustrzec przed tym, co powoduje rolnictwo ekstensywne, organizowane na masową skalę. Prowadzi ono do sytuacji, w której wiele terenów, niegdyś żyznych i obfitujących w plony, obecnie nie nadaje się do użytku. Prowadzi do tego, że tereny te zostały wyjałowione oraz zdegradowane przez szkodliwe substancje służące do ochrony roślin lub przyśpieszenia ich wzrostu. Co może nawet gorsze, wraz z ziemią ginie cały znajdujący się na niej i pod nią ekosystem. Powstająca monokultura (brak różnorodności zarówno w faunie jak i florze) zastępuje bujną bioróżnorodność. Pogłębia to jeszcze bardziej jałowość terenu.
Spis treści
Czym różnią się certyfikaty?
Produkty organiczne
Produkty eko
Produkty bio
Inne produkty
Produkty EKOLOGICZNE (EKO, ECO), BIO, ORGANICZNE (ORGANIK, ORGANIC) – czym się różnią te określenia? Jak się odnaleźć w gąszczu certyfikatów zdrowej żywności?
Coraz więcej osób podchodzi do swojego zdrowia w sposób bardzo holistyczny i stara się spożywać jak najwięcej ekologicznych produktów. Chce prowadzić higieniczny tryb życia, zdrowo się odżywiać, uprawiać sport, oddychać czystym powietrzem, żyć w środowisku, sprzyjającym zachowaniem zdrowia. Oczywiście dieta ma bardzo duże znaczenie w zachowaniu zdrowia, sprawności fizycznej i psychicznej na długie lata. Dlatego tak dużym zainteresowaniem, rosnącym z roku na rok, cieszą się produkty określane szerokim mianem zdrowej żywności. Coraz częściej na półkach sklepów dostrzegamy żywność oraz przedmioty życia codziennego opatrzone specjalnymi etykietami, powołującymi się na przeróżne certyfikaty. Produkty te mają na swoich etykietach słowa EKO (ECO), BIO czy ORGANIK (ORGANIC). Czy czymś różnią? Czym się charakteryzują? Na te pytania znajdziemy odpowiedź w tym artykule.Czy pojęcia EKOLOGICZNY (EKO, ECO), BIO, ORGANICZNY (ORGANIK, ORGANIC) w stosunku do produktów właściwie różnią się między sobą?
Jeśli na pytanie, czy produkty ekologiczne różnią się od organicznych i bio, mielibyśmy prostą odpowiedź, artykuł ten moglibyśmy ograniczyć do kilku zdań. Niestety w tej dyskusji zdania są podzielone. Część osób zajmujących się obszarem zdrowej żywności stosuje terminy EKO (ECO), BIO, ORGANIK (ORGANIC) zupełnie zamiennie, twierdząc, że określenia te są synonimami. Dla nich EKO (ECO) = BIO = ORGANIK (ORGANIC)Dlaczego istnieje tyle określeń na ekologiczny, zdrowy system produkcji?
Taka wielka różnorodność wynika ze zwyczajów i języków w Unii Europejskiej. Istniejące w tych krajach instytucje certyfikujące przyjęły pewną nomenklaturę i jej się trzymają, stąd w jednych krajach popularność słowa ekologiczny, eko czy eco, w innych bio, a jeszcze w innych organiczny, organik czy organic. Tak na przykład kraje niemieckojęzyczne oraz Francja używają głównie określeń BIO oraz biologiczny dla określenia rolnictwa i żywności ekologicznej. Zaś kraje anglojęzyczne używają dla tego samego obszaru, określenia organic. Wymagania, co do rolnictwa i żywności ekologicznej, co do zasady powinno być podobne w całej Unii Europejskiej. Jednak poszczególne instytucje certyfikujące mogą kłaść większy nacisk na pewne obszary, mogą stosować odrobinę różne wskaźniki i definicje, jednak nie będą one diametralnie różne. Jeśli więc nie chcesz wnikać w niuanse i różnice możesz przyjąć, że certyfikaty eko, bio i organic określają rolnictwo i żywność ekologiczną. Po prostu zapamiętaj: EKO=BIO=ORGANIC.EKO (ECO) = BIO = ORGANIK (ORGANIC)?
Są też wśród nas puryści, którzy twierdzą, że jeśli nawet na moment przyjęłoby się taki punkt widzenia, że EKO (ECO) = BIO = ORGANIK (ORGANIC), to należałoby pochylić się nad tą tezą odrobinę wnikliwiej. Puryści są zdania, że należy zwrócić uwagę na fakt, że nawet zamienniki słów rzadko kiedy znaczą identycznie to samo. Zwykle nawet wyrazy, które nazywamy synonimami w rzeczywistości mają odrobinę różny odcień. Chociaż określają podobne rzeczy, jednak nacisk swój kładą na różne aspekty lub z różną siłą. Może być podobnie w przypadku słów EKO (ECO), BIO, ORGANIK (ORGANIC). Słowa te mają podobną genezę, są podobne, ale jednak mogą odrobinę różnicować oznaczone nimi produkty. Jednak wszystkie produkty oznaczone certyfikatami i stosujące się do wymagań instytucji certyfikujących będą miały bardzo wysokie walory, będą po prostu zdrowe i bezpieczne.
Czy produkcja organiczna w rolnictwie ma znaczenie?
Ziemia nie może być wykorzystywana w sposób zbyt intensywny, ponieważ nadmiernie jej eksploatowana w perspektywie większej liczby lat przynosi straty dla ekosystemu, sprawia, że ziemia jest uboga w konieczne do prawidłowego wzrostu składniki. Na niewielkich sąsiadujących ze sobą poletkach powinny rosnąć różne rośliny, warzywa, owoce, zioła. Należy stosować płodozmian, czyli rotacyjnie zmieniać uprawę na danym polu, żeby chronić glebę przed wyjałowieniem. Stosowane nawozy muszą być naturalne. Doskonale nadaje się do tego kompost i obornik, a więc dobrze, jeśli w eko-gospodarstwie są również hodowane zwierzęta, których z oczywistych względów nie wolno karmić paszami przemysłowymi. Również zwierzęta powinny być karmione bio karmą, która powinna pochodzić z gospodarstwa kierującego się zasadami ekologicznymi. Zwierzęta hoduje się tradycyjnie w oborze na ściółce, skąd łatwo pobrać obornik. Nie wolno im podawać antybiotyków ani hormonów. Bardzo ważne jest stosowanie płodozmianu, czyli zmiana uprawianych roślin na jednym obszarze, z odpowiednią częstotliwością, w odpowiedniej kolejności, a nawet w sąsiedztwie innych odpowiednich roślin. Pozwala to na zachowanie żyzności gleby. Jedynie takie przemyślane uprawianie ziemi, długofalowo planowane uprawianie roślin, postawienie na jakość, nie na ilość, daje najlepsze rezultaty. Poza żyznością, taki sposób uprawy pozwala na zapobieganie chorobom roślin. A zatem jeśli rośliny uprawiane są w duchu organicznym, to nie przyczyniają się do jałowienia pól. Potencjał gruntów do kolejnych zasiewów pozostaje podtrzymany. Pozwala się ustrzec przed tym, co powoduje rolnictwo ekstensywne, organizowane na masową skalę. Prowadzi ono do sytuacji, w której wiele terenów, niegdyś żyznych i obfitujących w plony, obecnie nie nadaje się do użytku. Prowadzi do tego, że tereny te zostały wyjałowione oraz zdegradowane przez szkodliwe substancje służące do ochrony roślin lub przyśpieszenia ich wzrostu. Co może nawet gorsze, wraz z ziemią ginie cały znajdujący się na niej i pod nią ekosystem. Powstająca monokultura (brak różnorodności zarówno w faunie jak i florze) zastępuje bujną bioróżnorodność. Pogłębia to jeszcze bardziej jałowość terenu.
W takim razie, czym szczególnym charakteryzują się produkty organiczne ORGANIK (ORGANIC)?
Według słownika języka polskiego PWN “organiczny to należący do świata zwierzęcego lub roślinnego”. Zgodnie z regulacjami unijnymi, produkt, który może być nazywany organicznym musi w swojej masie zawierać minimum 95% składników naturalnych. Oczywiście aby efekt produkcji mógł być nazwany organicznym, cały proces produkcji musi spełniać surowe wymogi. Np. proces produkcji organicznej nie może negatywnie wpływać na glebę, nie może pogarszać jej stanu. Produkcja organiczna powinna być tak zaplanowana, aby ziemia potrzebna do uprawy zachowała swoją żyzność. Produkcja organiczna w żaden sposób nie powinna prowadzić do wyeksploatowania ziemi. Co więcej wśród wymagań co do produkcji organicznej jest również ten, nakazujący dołożenia wszelkich starań, żeby tak zaplanować proces produkcji wykorzystując wyłącznie naturalne sposoby, by żyzność gleby się poprawiła. Dlatego w uprawach organicznych stosuje się płodozmian. Płodozmian to taki system gospodarki rolnej, który uwzględnia zaplanowaną na dłuższy okres, systematyczną zmianę uprawianych roślin na danym gruncie. Ważna jest tu kolejność uprawianych roślin. Odpowiednia zmiana roślin po sobie pozwala na uzyskanie wzrostu żyzności gleby. Takie podejście wiąże się ze zwiększeniem ilości i jakości produkcji roślinnej oraz pośrednio zwierzęcej gospodarstwa, bez konieczności wspierania go sztucznymi nawozami. Płodozmian zapobiega rozwijaniu się groźnych chorób roślin uprawnych. Bywa, że jest główną metodą ich zapobiegania, a czasem nawet jedyną taką metodą. Płodozmian odgrywa również dużą rolę w organicznej produkcji roślin jako jedna z metod zwalczania chwastów. Jest to bardzo ważny i konieczny element produkcji organicznej, bo pozwala na wyeliminowania konieczności używania sztucznych substancji do ochrony upraw. Reasumując produkty oznaczane jako ORGANIC muszą zawierać min. 95 proc. składników naturalnych, a w procesie produkcji ziemia nie może zostać wyeksploatowana ani wyjałowiona.W takim razie, czym szczególnym charakteryzują się produkty ekologiczne (EKO, ECO)?
Aby lepiej zrozumieć, czym są produkty ekologiczne warto zajrzeć do słownika. Według słownika języka polskiego PWN eko oznacza potocznie ekologiczny, eko jako pierwszy człon wyrazów złożonych wskazuje na ich związek znaczeniowy ze środowiskiem naturalnym lub jego ochroną. Zaś ekologia to dziedzina biologii badająca organizmy w ich środowiskach. Ekologia oznacza też potocznie działania propagujące ochronę środowiska. Natomiast ekologia człowieka to dyscyplina naukowa badająca korzystny i szkodliwy wpływ środowiska na człowieka. Pojęcie „EKO”, znane też jako „ECO”, po prostu wskazuje na przymiotnik „ekologiczny”; jest to więc przedrostek oznaczający różnego rodzaju wyroby, które są bezpieczne dla środowiska, a ich pochodzenie jest naturalne. Produkty ekologiczne muszą spełniać bardzo rygorystyczne wymagania. Ich powstanie musi się charakteryzować dbałością o środowisko i być efektem najlepszych pod względem środowiskowym praktyk. Nie dopuszczalne jest, by produkcja ekologiczna zakłócała czy wręcz niszczyła jakikolwiek ekosystem lub jego część. Produkcja ekologiczna powinna zdecydowanie wspierać zagrożone środowisko naturalne. Produkt, który zasługuje na miano ekologicznego definicji powinien składać się, lub powstawać w jak największym stopniu z naturalnych zasobów ziemi. Produkty z kategorii EKO (ECO) składają się w największym stopniu z naturalnych zasobów Ziemi.Jakim zasady powinna spełniać produkcja ekologiczna?
Jest kilka zasad, którym powinna hołdować produkcja ekologiczna. Jedną z podstawowych zasad jest takie gospodarowanie zasobami w ramach produkcji ekologicznej, aby zachować w nienaruszonym stanie środowisko naturalny, w tym populacje roślin i zwierząt występujące na terenie uprawnym. Jeśli flora lub fauna danego terenu została zagrożona, zgodnie z zasadami produkcji ekologicznej, musi im zostać zapewniona ochrona, a równowaga przywrócona. Dlaczego jest to tak ważne, by zachować równowagę w środowisku naturalnym? Każdy z gatunków czy to zwierząt czy roślin odgrywa ważną rolę w utrzymaniu równowagi danego ekosystemu, chroni jego istnienie jako całości. Jeżeli w ekosystemie zabraknie jakiegoś gatunku, wówczas stan harmonii może zostać zakłócony. Gdy zabraknie któregoś gatunku, może to powodować nadmierny rozwój innych gatunków, które mogą zagrozić kolejnym gatunkom. Nadmierny rozwój jednego gatunku, może również doprowadzić do zguby i jego, np. z powodu chorób łatwiej przenoszonych w monokulturach. Dlatego trzeba chronić ekosystem jako całość. Produkcja EKO nie może zakłócać ani niszczyć żadnego ekosystemu i powinna wręcz wspierać zagrożoną przyrodę i jej system. Przy produkcji artykułów i wyrobów certyfikowanych ekologicznie zakazane jest stosowanie wszelkich sposobów nienaturalnego żywienia. Zabronione jest stosowanie antybiotyków, pasz chemicznych, substancji stymulujących wzrostu i przyśpieszających nabieranie wagi (tuczenia). Choć nie jest to takie proste, zawsze warto szczegółowo przestudiować informacje zawarte w etykietach umieszczanych na produktach. To ważne, by poznać skład, pochodzenie, kraj, z którego towar został zaimportowany, gdyż nie wszystkie kraje w przeciwieństwie do Unii Europejskiej mają tak wymagające przepisy dotyczące certyfikacji ekologicznej. Na szczęście świadomość ekologiczna konsumentów rośnie i jest z roku na rok coraz wyższa. Potwierdzeniem tego trendu jest rosnący popyt na towary ekologiczne, a za nim rosnąca liczba ekologicznych gospodarstw, producentów ekologicznych produktów oraz sklepów oferujących takie towary.Czym więc wyróżniają się produkty oznaczone jako BIO?
Według słownika języka polskiego PWN pierwszy człon wyrazów złożonych z przedrostka bio wskazuje „na związek znaczeniowy z życiem, żywym organizmem, procesem życiowym”. Zaś biologia to nauka o organizmach żywych, czyli o życiu. Bio to słowo wywodzące się z greki oznaczające życie. W praktyce BIO oznacza „naturalny”, „organiczny”, „czysty ekologicznie”. Żywność BIO określa się żywność produkowaną w sposób naturalny, bez użycia szkodliwych dla zdrowia substancji takich jak nawozów sztucznych, pestycydów, chemicznych środków ochrony roślin, antybiotyków, emulgatorów, glutaminianów czy barwników. Produkty bio to takie, które nie tylko są dobre dla nas, dla naszego zdrowia. To artykuły, których produkcja sprzyja harmonijnemu rozwojowi otaczającego nas świata zarówno roślin, jak i zwierząt. Produkty bio powstają w taki sposób, aby nie zakłócić, a nawet wesprzeć system selekcji naturalnej otaczających nas gatunków, rozwijać otaczającą nas faunę i florę, a nie jej szkodzić.
